سخن روز

يم اوده لکه غونچه دخار له درده     خبر نه شوم د راحت په خواب هرګز

×××

دلجمعي لکه حباب په کم اسباب کړي  چي په بادباندي ولاړدئ ستا کوشک

×××

تلاى په لارنه شم دلار له بارکيه      دشانې په شان که جمع هزار پاکړم

×××

دآفتاب په کمند نه خيژم آسمان ته    نه ږدم بارلکه شبنم په دوش دګلو

×××

په ذلت کي مي عزت دارتفاع دئ      که مي څوک لکه غباروهي په لته

×××

د اوبوپه شان روان په هسي لارشه     چي داسپينه لمن وساتې له ګرده

×××

ته چي زلفي لکه ګل ګړې پرېشاني    معطرئې په ښه بوي زما د ماغ شي

شګفته کړه لکه نمر جبين هرچاته  چي په تله دي سيه پوش تمام جهان شي

کاظم خان شيدا

ښه سړي د چا په بدو نظر نه کا
که څوک بد ورسره کاندي دي به ښه کا
په بارداره ونه تل وريږي کاڼي
ورته ګوره چي بارداره ونه څه کا
په کينه يه حسد هيڅ د چا ونه سي
هر سړي چي حسد کاندي ځان اوبه کا

ملګرو نن به مو په يو ډول کړنه سره ډير حيران کړم تاسو به په يو څو ثانيو کي داسي څه وويني چي هيڅ مو باور نه راځي، شرط دادى چي تاسو به يې حتما اجراء کوئ، راسئ چي پيل يې کړو:

اول: د کمپيوتر مخ ته پر چوکۍ ناست ياست، راسته (ښى) پښه مو پورته کړئ او د ساعت د ثانيه ګر غوندې يې د راسته خوا څه چپې خواته دايروي وګرځوئ، په همدې حال کي په راسته لاس په اشاره په هوا کي 6 عدد په انګليسي د لوړي خوا څه کښته خواته وليکئ.

دا عمل مو وکړ څه مو وليدل د پښې حرکت مو بلمقابل شروع سو يعني د راستې خواڅه وچپې خواته روانه سوه.

ښه راسئ دا کړنه بيا بيا تکرار کړئ هيڅ بدلون به ونه وينئ هاغه آش هاغه کاسه!

قاضي د انورالسادات له قاتله پوښتنه وکړه، ولي دي سادات مړ کړ؟
قاتل ورته وویل: هغه یو سکولر وو.
قاضي پوښتنه ځیني وکړه، ایا د سکولر په معنی پوهېږې؟

قاتل وویل: یا، هیڅ نه پوهېږم!

د نجیب محفوظ(د نوبل جایزې ګټونکی، مصري لیکوال) د وژل کېدو په پېښه کي قاضي له وژونکي څخه پوښتنه وکړه، ولي دي نجیب په خنجر وواهه؟
قاتل ورته وویل: دده د لیکنو په خاطر، په ځانګړې توګه دده د کتاب (زموږ د کوڅې کوچنیان) په خاطر.
قاضي ورته وویل: تا دده کتاب لوستی دئ؟
قاتل وویل: یا ما نه دئ لوستی!

دا څه بزم دا څه کیف دئ ددې ملو
له جنته څه راغلی سېل د حورو

د قاضي ککرۍ بنده ده په خُم کي
د قضا واک یې بایللی دئ پر ښکلو

شیخه جار دي سم ایمان دي سالم ولاړئ
په بېغمه به نن واخلې خوند له ګلو

له وعدو څخه تېرېږه نقده اخله
لېونیه څه خبر یې له ها تـــــللو

مرګ له ژوند سره سودا که هوسېږه
دا جنت او دوږخ وویشه پر مــــــــړو

ها اسمان او دغه مځکه دي په عشق کي
پرې قانع سه، کاینات دي د کتلو

۱۰عقرب۱۳۹۷

سوله!

سوله وږمه د سپرلي، سوله رڼا پر جهان

سوله سالو د لیلا، سوله پګړۍ د جانان

سوله شغله د حُسن، سوله دیدن د میني

سوله ژوندون د جنت، سوله جرس د کاروان

سوله دعا د مورکۍ، سوله اوبه د زمزم

سوله ناره د امن، سوله شعار د افغان

سوله ده لاره د حق، سوله غوښتنه د ژوند

سوله شراب او مستي، سوله سلوک د عرفان

سوله تړون د میني، سوله د اُنس فلسفه

سوله ده دم د عیسی، سوله نجات له توپان

سوله الفت راولي، سوله اولس ویښوي

سوله د کونډی هیله، سوله د پیغلو ارمان

سوله خوږه مېوه ده، سوله د شپې ډېوه ده

سوله وطن جوړوي، سوله به ټول کړي ودان

ماده ده لیدلې په خوب، زه پرې باور لرمه

قانع راځي به سوله، زه به پر پاشم ګلان

یو نفر په میکده کي مري، بل په کعبه کي!
ښایي اول نفر د نصیحت کولو له پاره تللی وي او دوهم د څپلیو غلا کولو له پاره؛ نو نه ښايي چي د خلکو په اړه د خپل فکر او غوښتني له مخي قضاوت وکړو..!

نړۍ ژوند کوي، جنګ وژني؛موږ جنګ کوو، ژوند وژنو!

زموږ خوږه پیغمبره! پر موږ دغسـی وحشت دئ
چي وو څورلس پېړۍ وړاندي، دلته هغسي حالت دئ
زموږ خوږه پیغمبره! له امتــه دي خبـــر یـــې
یو له بله سره وژني، وای غزا ده شهادت دئ
زموږ خوږه پیغمبره! اسلام یو کتـاب مـو یـــو دئ
امتیان دي پر زر ډلو، له هر یوې سره حجت دئ
زموږ خوږه پیغمبره! تا د امن پیغام راوړ
ها پیغام له موږ څه ورک دئ، دلته ظلم دئ ظلمت دئ
زموږ خوږه پیغمبره! د خدای کور د امن کور وو
اوس همهلته وژل کېږو، دا را پېښ څنګه ذلت دئ
زموږ خوږه پیغمبره! که اسلام وي په خبرو
موږ تر هر چا ډېر منلی، خو عمل کي مو قِلت دئ
زموږ خوږه پیغمبره! بې اسرې امتیان ناست دي
لږ یې ځان ته در نژدې که، ستا نظر د خدای رحمت دئ
زموږ خوږه پیغمبره! له قانع څخه لار ورکه
و دوزخ ته ور روان دئ، که په برخه یې جنت دئ

له هیچا څخه ګیله او شکایت مه کوئ، زموږ عملونه پر موږ حاکمان دي؛ په پټو سترګو هدف ته نه سو رسېدلای، سترګي روڼي کړئ!

د ګیلاس اوبه که وچیښې خلاصېږي، که یې پرېږدي وچېږي؛ ژوند هم همداسی دئ، په کار هم تېرېږي په وزګارتیاهم!
ښه ژوند هغه دئ، چي د چا په ښه ور سي.

✘کدر(تاریکی) نا سم     ✔کادر(کارمند) سم.
✘تعجیل(تلوار) ناسم      ✔تاجیل (ځنډ) سم.
✘صیب(باران) ناسم        ✔ صاحب(ملګري، اشنا)سم.
✘خرکه(شنډه مځکه)ناسم    ✔خرقه( چپنه) سم.
✘تزکره( بې معنی) ناسم    ✔تذکره( پېژندپاڼه) سم.
✘زمه(سخته ګرمي) ناسم    ✔ذمه(عهد، وعده) سم.
✘طرحګر(نقشه اچونکی)ناسم ✔ ترهګر( ډار اچونکی)سم.
✘کیر(دشیدو وریجي)ناسم   ✔قیر ( ډامبر) سم.

شیطان په ونه پوري تړلی خر ایله کړ، خر د ګاونډي و کروندې ته ولاړ، وچ او لانده ئې له یوه مخه وخوړه؛ د ګاونډي ښځي چي خر د ترکاریو پر خوړلو ولید، توپک یې را واخیست، خر یې مړ کړ.
د خره خاوند چي دا صحنه ولیده، په غوسه سو، را ولاړ سو ښځه یې مړه کړه؛ د ښځي مېړه چي د مېرمنی په وینو لژند جسد ولیدئ، سمدلاسه یې د خره خاوند مړ کړ.
و شیطان ته یې وویل دا دي څه وکړه؟!!
شیطان ورته وویل، ما یوازي خر ایله کئ!

#هدفــ: که غواړئ چي یو ښار خراب کړئ، نو خر ایله کئ!

#د_قانع_ژباړه

که دي د بل عزت د ځان عزت او د بل توهین د ځان توهین وګاڼه، پوه سه چي د انسانیت لاروی یې.

وایی یو صحرایي د ښار په یو پاکه ساحه کي د حاجت پر رفع کولو کښېنستئ، چي ناڅاپه درې عسکر ورته ودرېدل او سړی یې لاس تړلی قومندانۍ ته روان کئ.
پر لاري یې ورته وویل، که موږ ته کباب را رانیسې، ایله به دي کړو!
صحرایی بېچاره د ځان د خلاصون په موخه کباب ور رانیوئ؛ عسکرو خورا په خوند سره کباب خوړئ.
صحرایی ډېر په حیرانۍ سره ورته کتله.
یو عسکر سترګي پر راغټي کړې، ولي داسي حیران راته ګورې، تا تر اوسه عسکر نه دي لیدلي؟
سړي ورته وویل عسکر مي لیدلی دي، خو دې ته حیران یم که زه بولو نه وای نیولی، نو تاسو به څه شي خوړل!

قاضی: واده دي کړی دئ؟
مجرم: هو!
قاضی: له چا سره؟
مجرم: له یوې ښځي سره(په محکمه کي د خلکو خندا)
قاضي: تاسو په محکمه رشخند وهئ؟
مجرم :یا ، یا صاحب داسي نه ده.
قاضی: بیا نو ولي وایي چي له ښځي سره مي واده کړی؟
مجرم: خو رشتیا مي له ښځي سره واده کړی!
قاضي: تا څوک لیدلئ، چي له نارینه سره یې واده کړی وي؟
مجرم : هو!
قاضي: څوک دئ؟
مجرم : زما مېرمن، هغې له یو نارینه سره واده کړی دئ.

پسونه ټول عمر له شرمښ(لېوه) څخه بېرېږي، خو په اخر کي د ساتونکي(شپانه) تر چړې تېر سي.
پر خپلو ظاهري خواخوږو ډېر باور مه کوئ؛ ځکه چي ډېر وخت اور له خپلي لمني اخیستل کېږي.

په دوو دلیلونو پر ځينو خلکو باور نه سم کولای؛
۱-نــه یې پېژنم، چي څنګه خلک دي!
۲-ښه یې پېژنم، چي څنګه خلک دي!!

پر هغه چا چي یونس ع تر اوبو لاندي، نوح ع د اوبو پر سر او یوسف ع په ژور څاه کي د اوبو پر غاړه ساتلای سي؛
باور ولره!
پر هغه چا چي د لکړي په یوه ټک سره د نیل سیند وچولای سي او په همدې لکړه له وچي ډبري څه د اوبو دولس چینې روانولای سي؛
باور ولره!
پر هغه چا چي فرعون په اوبو او قارون په خاورو کي غرقولای سي؛ خو ابراهیم د اور په منځ کي ساتلای رسي.

#د_قانع_ژباړه

موږ د بل و عیب ته قاضيان او خپل عیب ته مدافع وکیلان یو!
رحمان بابا څه ښه وايي
که یو جو دانه عیب وینې په بل کي - هغه یو جو دانه عیب به یې لوی غر کړې
که دي خپله ګناه لویه لکه غر وي- په حیله حیله به غر د مچ وزر کړې

پیسې د شپږم حس په څېر دي، که درسره نه وې، پنځه نور حواس دي هم سم کار نه کوي...!

✍ #ویلیم_سمرسټ_موم

یوې غریبي ښځي په لوړ ږغ له خدایه د مرستي او کومک غوښتنه وکړه؛ یو کافر ددې ښځي ږغ واورېد، تصمیم ئې ونیوئ، چي له دې ښځي سره کومک وکړي.
خپل نوکر ته ئې خوراکي توکي په لاس ورکړه، ورته وئې ویل دا د هغي ښځي کور ته یوسه، که ښځي پوښتنه درڅخه وکړه، چي دا چا درکړه، ته به ورته ووایې، چي دا شیطان راکړه.
کله چي نوکر د ښځي کور ته خوراکي توکي ور وړل، ښځي ځیني واخیستل، ډېره خوشحاله سوه، مخ پر خونه روانه سوه؛ نوکر ورته وویل، نه غواړې چي پوه سې چي دا شیان چا درته رالېږلي دي؟
ښځي ورته وویل، نه، مهمه نه ده؛ کله چي خدای امر وکړي شیطان به ئې لا هم امر مني.

#د_قانع_ژباړه

د🔥اور🔥لمبه او د انسان غوسه😠 یوه شېبه وي؛ په پای کي اور ته ایرې او انسان ته پښېماني😂 پاتېږي.

که د افغانانو له وینو د باران څاڅکي جوړېدلای، پر نړۍ به هیڅ کله وچکالي نه وای راغلې!

یو محصل د ازمویني په صحنه کي سپینه پارچه استاد ته ورکړه، د پارچې په سر کي ئې لیکلي وو "نه لیکل مي ددې ښکارندویي نه کوي، چي زما دي هیڅ شی نه وي زده؛ بالکي هغه څه چي زما په ذهن کي دي، قابل د بیانولو نه دي!"
کله چي شقه اعلان سوه، د محصل په نتیجه کي استاد لیکلي وو "نومرې نه وړل دي د ناکامۍ په معنی نه دي؛ بالکي په همدې ټولګي کي پاته کېدل دي ماته روحي خوښي رابخښي.

له خدایه غوښتنه "شجاعت" دئ؛ که یې درکړه "رحمت" دئ، که یې در نه کړه "حکمت" دئ.
له خلګو غوښتنه "ذلت" دئ؛ که یې درکړه "احسان" دئ؛ که یې در نه کړه "خفګان" دئ.

کله چي اوبه له ډبرین دېوال سره لګېږي، له هغه سره مبارزه نه کوي؛ په چوپتیا سره حرکت کوي او په کراره کراره لار پیدا کوي؛ که ډبره ډېره غټه وي، له څنګ سره ئې تېرېږي، خو لږ لږ ګرانیټ ئې له ځان سره حلوي، لویه ګاره په شګو او رېګ بدلوي؛ په نتیجه کي نرمي اوبه کامیابېږي او کلکه ډبره ماتېږي.
#هدفــ: په ژوند کي د اوبو په څېر نرم چلند وکړئ، خو هدف ته ځان ورسوئ.

#د_قانع_ژباړه

مېږه(پسه) په کال کي یو ځل لنګېږي او یو اولاد زېږوي، سپۍ په کال کي دوه ځله لنګېږي، هر ځل لږ تر لږه شپږ اولاده زېږوي؛ په طبعي توګه باید دسپو له ګلې سره دوه پسونه ملګري وای، خو برعکس د پسو له رمې سره دوه سپي ملګري وي؛ خدای د پسو په ذات کی برکت ایښی او د سپو له ذاته یې برکت اخیستی.
حلال مال که لږ هم وي برکت لري، حرام مال که څه هم ډېر وي، خو برکت نه لري.

#د_قانع_ژباړه

مېږه(پسه) په کال کي یو ځل لنګېږي او یو اولاد زېږوي، سپۍ په کال کي دوه ځله لنګېږي، هر ځل لږ تر لږه شپږ اولاده زېږوي؛ په طبعي توګه باید دسپو له ګلې سره دوه پسونه ملګري وای، خو برعکس د پسو له رمې سره دوه سپي ملګري وي؛ خدای د پسو په ذات کی برکت ایښی او د سپو له ذاته یې برکت اخیستی.
حلال مال که لږ هم وي برکت لري، حرام مال که څه هم ډېر وي، خو برکت نه لري.

#د_قانع_ژباړه

د سکندر مقدوني(؟) د ژوند درې وروستنۍ خبري
۱: زما جنازه دي ډاکتران یوسي، چي خلک خبر سي، د مرګ مخه هیڅوک نه سي نیولای.
۲:ټولي طلاوي مي د جنازې په لاره کي وشیندئ، څو خلک پوه سي، چي شتمنۍ هم له مرګه ونه ژغورلم.
۳:لاسونه مي له تابوته د باندي را وباسئ، څو ټول ئې وویني، چی خالي لاسونه ولاړم.

یو غریب و بډای ته تر سلام ویلو وروسته وویل، چيري روان یې؟
بډای ورته وویل: ګرځم، چي یو څه اشتها پیدا کړم؛ ته چیري ځې؟
غریب ورته وویل: زه اشتها لرم، ګرځم چي یو څه غذا پیدا کړم.

له یو کاسب څخه یې پوښتنه وکړه: په دې کوڅه کي چي نه د خلکو ډېره ګڼه ګوڼه سته او نه نور کاسبان سته، څنګه رزق او روزي پیدا کوې؟
کاسب ورته ویل: هغه خدای چي زما د مرګ له پاره یې داسي فرشته ټاکلې، چي په هر ځای کي مي پیدا کولای سي، نو څنګه به د رزق رسولو فرشته ما پیدا نه کړي.
#هدفــ: پر خدای توکل او پر خپله برخه قناعت لویه پاچهي ده.

یو شتمن سړي بهلول ته د پُسخند په ډول وویل:
زما او ستا تر منځ څه ورته والی سته، که نه؟
بهلول وویل: هو سته!
بډای وویل: څه ورته والی سره لرو؟
بهلول وویل: دوه شیان مو بیخي سره ورته دي، اول زما جېب او ستا کله(سر)، چي دواړه خالي دي؛ دوهم زما کله او ستا جېب چي دواړه ډک دي.

نه پوهېږم چي خلک ولي په ډکه خوله خبري کول بې ادبي ګڼي، خو په خالي مغز بیا خبري کول بې ادبي نه بولي.

#اورسن_ویلز۱۹۱۵_۱۹۸۵

یوې ډلي خلکو و قاضي ته شکایت وکړ، چی دوو غلو زموږ سل نفريز کاروان لوټ کړ.
قاضی ورته وویل: په سلو تنو مو دوه غله نه سوای وژلای؟
یو نفر ورته ورته وویل: قاضي صاحب دوی دوه تنه ملګري وو، خو موږ سل تنه یوازي وو.
#هدفــ: د بریالیتوب راز په اتفاق کي دئ، که متفق نه سو د ځانځانۍ ښامار به مو یو په یو وخوري.

#د_قانع_ژباړه

یو پاچا د خپل هیواد ماهر رسام را وغوښت، د ډېرو پیسو په مقابل کي ئې دنده ور وسپارله، چي د فرشتې او شیطان عکسونه ورته رسم کړي.
رسام حیران وو، چی د فرشتې تصویر به له کمه کړي، ځکه چي ده خو هیڅ وخت فرشته نه وه لیدلې؛ په همدې لټون کي ئې یو کوچنی پیدا کړ، چی ډېره معصومه څېره ئې وه، ښایسته هنري تابلو یې ځیني رسم کړه او پاچاته ئې یو وړه.
پاچا له دې ښایستې تابلو څخه ډېر متاثره سوه، ډېره ئې خوښه سوه.
اوس نو د شیطان د تصویر نوبت سو، رسام زندانونو ته ولاړئ، ډېر مجرمین يې ولیدل، ډېر تلاښ ئې وکړ، څو داسي شکل پیدا کړي، چي د شیطان څېره ځینی رسم کړي؛ ډېر کلونه تېر سول، خو رسام په دې ونه توانېدئ، چي د شیطان څېره رسم کړي.
څلوېښت کاله تېر سول، پاچا فکر وکړ چي عمر ئې پای ته رسېږي، خو انځور رسم نه سو؛ و رسام ته یې وویل: هر څنګه چي کېږي، باید د شیطان انځور رسم کړې.
رسام تر ډېر کوښښ وروسته یو ډېر بد او ظالم مجرم پیدا کړ، چي خیرنه څېره او ګډ وډ ورېښتان یې درلودل؛ مجرم ته ئې ویل: زه به ډېري پیسې درکړم، که اجازه راکړې، چي ستا څېره د شیطان په نوم انځور کړم.
مجرم قبوله کړه، رسام څو ورځي د شیطان په رسمولو بوخت وو، خو یو ورځ متوجه سو، چي د مجرم تر سترګو اوښکي څڅېږي، د علت پوښتنه ئې ځیني وکړه؛
مجرم ورته وویل: تاسو مخکي هم زما څېره رسم کړې وه، زه هغه معصوم کوچنی یم، چي تاسو د فرشتې تصویر زما له څېرې څخه رسم کړ، نن زما عملونو له ما څخه شیطان جوړ کړ.

#هدفــ: خدای ټول انسانان د فرشتې په څېر معصوم او له ګناه پاک پیدا کړې دي، خو همدا موږ یو، چي د بدو اعمالو او ناوړه کړنو په نتیجه کي ځان په شیطان بدلوو.

#د_قانع_ژباړه