سخن روز

پر زړګي باندي را اوري
ستا خيالونه لکه ستوري

#دقانع ژباړه

یاهو، یامن هو،  یامن لااله الاهو!

‫#‏مناجات‬

څه ښایست، څه ئې ادا او څه ئې شور خپل
څه ئې مینه، څه ئې چل او څه ئې نور خپل

خدای خبر، چي بیا پر چا د قتل وار کړي
سترګي توري، سره لبان ئې کړله پور خپل

خدایه، زما الله ج را وبخښې!

ژونده هله ژر درپاڅه، دلته ژوند پر مرګ حساب دئ
دنیا نه ده سور تنور دئ، روغ انسان ژوندی کباب دئ

حريت مي پر وجود باندي را خپور دئ
استقلال مي د زړګي د ميني کور دئ

په جنت کي هم د امر تابع نه سوم
ادم يمه، عدن باغ را ته سور اور دئ

خوږ نفس مي بې پروا دئ له وجوده
هله ژر سه دربخښلى مي ژوند نور دئ

ناخبره يم راغلى و دنيا ته
ناخبره به ور درومم، ځاى مي ګور دئ

د ځوانۍ او د بهار خوبونه ولاړل
په زړښت کي مي خزان سکنى ورور دئ

سر ټيټي مي د دوږخ له وهمه نه ده
د الستُ د وعدې راباندي پور دئ

د زمان له ناکردو سره جنګېږم
په تدبير مي د تقدير مات کړى زور دئ

تر رڼا په تاريکه کي ښه بلد يم
يم د جنګ د اور بڅرى ژوند مي شور دئ

بغاوت مي خداى په خټه کي اخښلى 
برناحقه پر قانع د مطيع تور دئ

څومره عظيم، څومره عالى او څومره لوړ دئ انسان!
څومره ذليل، څومره شډل او څومره ځوَړ دئ انسان!

ددې پر ځاى چي د مثبت فکر په خپرولو کي هڅه او کوښښ وکړي د منفي فکرونو په روزلو او پاللو کي تر هر چا مخکښ وي، پر مثبت فکر به الله ثواب درکړي پر منفي فکرکولو به څه 
تر لاسه کړئ؟
الله تعالى موږ ته د ښه کار پر اراده (مثبت فکر) ثواب او اجر راکوي تر څو چي هغه ښه کار اجرا کوو موږ په ثواب کي يو، مګر هيڅ وخت د ناوړه کار پر اراده ( منفي فکر) جزا نه راکوي کله چي مو ناوړه او بد عمل اجراء کړ سزا راکوي
منفي فکرونه وحشت، تربګني او تشدد را پاروي
مثبت فکرونه مينه، دوستي او تشويق را زېږوي

تر غرمې پوري د اوښ په ښکار کي ناکامه پاته سو، په دې وخت کي ئې خپلي سايې ته پام سو، چي دده تر اصلي جسم هم کوچنۍ سوې ده، له ځان ئې وويل:
زما لپاره د تل په شان د موږک ښکار تر اوښ بهتره دئ 
مطلب: برياليتوب په ځان پېژندنه کي دئ، نه په ځان تېر ايستنه کي

يو رياضي پوه د نر او ښځي په اړه په زړه پوري نظريه ورکړې ده
که ښځه يا نر د ښو اخلاقو څښتن وي مساوي کېږي په (١) عدد سره.
که يې ښايست هم ورسره درلودئ نو يو صفر ورسره يو ځاى کېږي مساوي کېږي په (١٠) سره.
که شتمن او پيسه داره و، نو يو بل صفر هم ورسره يو ځاى کېږي مساوي کېږي په (١٠٠) سره.
که دښه نسب او خاندان څه وه، يو بل صفر هم ور سره ملګرى کېږي چي مساوي کېږي په (١٠٠٠) سره.
ولي که يې اول عدد (١)چي د اخلاقو دئ له لاسه ورکړي د صفرو پرته به هيڅ هم ونه لري نور هيڅ هم نه دئ او د انسانيت ارزښت هم نه لري.

تر سفر وروسته متوجه سول، چي د ازمويني ورځ يې غلطه کړې ده، 
د سه شنبې پر ځاى يې په دوشنبه ازموينه ده؛ ځکه يې نو د ازمويني چانس له لاسه ورکړ.
تر څه فکر کولو وروسته استاد ته ولاړل، ورته ويې ويل چي موږ بل ښار ته تللي وو، د راتګ په وخت کي مو د موټر ټير وچاودېد، په همدې خاطر و ازمويني ته پر وخت نه سولو حاضر.
استاد ور سره ومنل اود بيا ازمويني ورځ يې ورته وټاکل.
د ازمويني په ورځ يې درې سره محصلين جلا جلا په کوټو کي کښېنول او د امتحان پاڼي يې ورکړې. اول دوه سوالونه چي ٥ -٥ نومرې يې درلودې، ډېر اسانه وو، کله چي يې د پاڼي پر بل مخ سوال وکوت (٩٠ ) نومرې يې درلودې، د پوښتني په ليدلوسره يې تکان يې وخوړ. پوښتنه په دې ډول وه: ستاسو د موټر کوم ټير وچاودېد؟ 
مطلب: د موريس مترلنګ وينا ده چي ډېر لوى درواغ که څه هم په ډېره هوښياري سره وويل سي، د ډېرو کوچنيو ريښتياوو په وړاندي نه ټينګېږي، ډېر ژر خپل رنګ او خاصيت له لاسه ورکوي.
خوشحال بابا وايي:
وتاته وايي زما عيبونه وماته وايي دا ستا عيبونه
د سخن چينو مخونه تور شه په مخ ثنا کا تر شا عيبونه
‫#‏د_قانع_ژباړه‬

ځنګل لمبو پر سر اخيستى وو، اورونه ځيني بادېدل؛ يوه چوغکه په ډېر تلوار د ځنګل پر خوا ور روانه وه .
ځيني وپوښتل سول: څه کوې؟
چوغکه چي په بېړه کي وه، جواب ئې ورکړ: دلته نژدې د اوبو چينه ده، پخپلو وزرو او مشوکه کي د اور وژني لپاره اوبه اخلم.
اور وژنم!
ورته وويل سول: دا دومره ډېر اور او ستا څو څاڅکي اوبه!
پرېږده يې، دا هيڅ ګټه نه لري!
چوغکي وويل:ښايي چي زما د اوبو په شيندلو سره به اور مړ نه سي، مګر که خداى را څخه پوښتنه وکړي: کله چي ستا دوستان په اور کي سوځېدل، تا څه کول؟
جواب به ورکړم: هغه څه چي مي په وس او قدرت کي وه!

پايله: کله چي ګټور کار تر سره کوې، نېکمرغه يې، ګټور کار لوى او کوچنى نه غواړي.

#د_قانع_ژباړه

#Q

ده ورته وويل : ددې کڅوړي څښتن په دې عقيده و چي دا دعا به زما شتمني راساتي، زه دده د شتمنۍ غل يم نه دده دين! که مي کڅوړه نه واى ورکړې ددې سړي عقيدې ته ضرر رسېدئ؛ هغه وخت نو بيا زه دده د عقيدې غل هم وم، چي دا ډېره بې انصافي ده.
‫#‏د_قانع_ژباړه‬

د الله تعالى په رضا قناعت وکړئ، چي همېشنى برياليتوب مو په برخه سي.حميد بابا څه ښه وايي:

قناعت راته عطا کړې زما ربه                     

ورک زما حرص و هوا کړې زما ربه

قانع

د وخت ضرب" له خوا و ستر محمدګل نوري ته د عقيدت ډالۍ
ګرانه روهياله!
د ارواښاد نورى ياد دي کړى وو تا ته دي خداى خير درکړي. ځما هم يوه زړه خاطره راياد سوه درسره شريکوم يې.
ته ئې بيا ځما په نامه کومينټ يا پوسټ کړه. خير يوسې، او دا ده ځما ژړوونکې خاطره:
د کندهار د سره دوبي يوه توده غرمه وه او د اخوند صاب د دانې په خوله کي د يوه راډيو ساز د دوکان مخته بوډا سوى پر ملا کړوپ او په اصطلاح نړېدلى "نوري صاحب" د چرۍ پر غاړه پټو غوړولى وو او څو دانې شومنده بادرنګ ئې پر ايښي وه ورته ناست وو خرڅول ئې. د عيال نفقه ئې برابروله او دا وخت د څنګ د دوکان له راډيو څخه د ماسکو راډيو خپرونه کوله او د هغه وخت د شوروي مشهور اکاډميسن او نوموړى پښتو ادب پوه مستشرق "دوريانکوف" ږغېدى او پر پښتو شفاهي ادب ئې خبره کوله.
په دې اړه ئې د دې اويا کلن، سپين ږيري پر فلکلوريکو ليکنو مخصوصاً ملي هينداره خوږ اکاډميک بحث روان کړى وو. دې (نوري صاب) خو دا وخت شنوايي له لاسه ورکړې وه، څه ئې نه اورېدل او د راډيو ساز هم ټول چرت او فکر پخپل واړه پېچتو کي وو چي د راډيو په خېټه کي ئې منډى او را ايستى، هغه نه نوري پېژندى نه پروفېسور دوريانکوف، او نه زه او نه هم فلکلور او فولکلوريکه څېړنه، البته له نارو څخه بې خامخا د خپل ذوق په کچه څه خوند اخستى ... او زه دا وخت په دې ټولو خبرو پوه اووه لس اتلس کلن باسواده او د ادب شوقين زلمى وم. د دوکان خوا ته څه دم سوم غوږ مي د دوريانکوف په ژورو خوږو خبرو کي او سترګي مي د دې مات سوي قلم و دې ترخې څېرې ته ګنډلي وې... لحظه نيمه کي د دوکاندار راته پام سو هغه چي ښه باذوقه کندارى خو نېک نيته صوفي وو زما دې دونده توجه او زما د ښايسته ځوانۍ مهذب انداز وليدى د دوکان اړخ ته د پرتې چوکۍ تعارف ئې راته وکى، او زه هم کښېنستم، نور نو دى خپل کار ته اړم سو او زه خپل.
دوريانکوف خپله بابولاله ويله، او بوډا خپل بادرنګ خرڅول...
ښه ډېر ګړى وروسته د دوکاندار زما و اوښکو ته پام سو، ما ژر ځان سمبال کى او دى چي د نکلو نارو رومانتيک موډ ته بېولى وو پر ما ئې په مينه او خلوص ږغ کړه: ځوانه لکه چي مين يې؟ ما وې: نه د غم مينتوب مي دي سي دې بادرنګ والا وژړولم. په لنډو تورو مي قصه ورسره شريکه کړه او پخپله مخه ولاړم...
د شهيدانو تر چوک تېر سوم او د اطلاعات او کلتور رياست ته مي ځان د خپل مشر ورور و آفس ته ورساوه هغه (ابراهيم عطايي) دا وختونه د ولايت د اطلاعاتو اوکلتور رئيس وو. ورور چي مي دا ابتر کيفيت حس کى، وې پوښتلم: هلکه! څه غم جوړ دئ ته وا انا دي مړه سوې؟ ما ول: نه خو يو عجيب تصادف وو. قصه مي ورته وکړه، هغه مجبور، مظلوم، بېوسه بيوروکراټ څو ځله آه اوف کړه تر سترګو ئې د روڼو اوښکو کړۍ راتاو سوه خو ضبط ئې کړه او په ناهيلي انداز چي څه خښم او غصه، جدت او د انتقام جذبه په ګډه وه وويل: هلکه ځان ټينګوه د بادرنګو تړه بې خاونده نه پاتېږي. غم ئې مه کوه نن د نوري ده سبا زما او ستا ده ... تر څو د سردارانو د استبداد دا تور ټغر نه وي ټول سوى دا تراژيدي به مسلسل تکرارېږي...
د ورور له آفسه راووتم او بيرته پر خپله لاره مخ د هرات بازار پرخوا روان سوم، بيا د اخوندصاب دانه وه او هغه بوډا بادرنګ فروش، خو په دې فرق چي راډيو ساز بوډا له لمره لږ د خپل دوکان و سيوري ته يو څه ورڅخولى وو او يو زړه ګونۍ ئې تر ځان ورلاندي کړې وه...
زمانې تېري سوې هغه زما د لالا په ژبه د سردارانو د استبداد ټغر ټول سو... د تره کو وحشت د کور، کالي، ډوډۍ ترانه ګونګه سوه، د سولي او اجتماعي عدالت د کاذبو داعيانو ډرامه ختمه سوه، د کليمې د ټېکه دارانو د قتل او قتال لوى ږيرې هنګامه هم سړه سوه او دا دئ د در په دېوال ناځوانه ګاونډي د خونخوره خرس خېټه د يوه مظلوم بېوسه بني آدم په سوځلو دونده مړه سوه، چي وپړسېدل او وچاودېدل او اوس بيا دا دئ د مځکى د ها بل مخ د سوله غوښتونکو پر ډيموکراسي مينو وار دئ، شين غوبل جوړ دئ مرګو راګډه ده ټوله وژل کېږو خو د هيچا سره جواب نسته چي ولي؟ او د څه له پاره د شين سترګو د جبري ډيموکراسۍ په نذرانه کي مو د ژوند، عزت او غيرت کډي بارېږي... يو وايي فرنګى دئ بل وايي چلتارى دئ، يو وايي پنجابى دئ، يو وايي ږيره ده بل وايي برېت دئ، يو وايي خريلى بل وايي دا ږيري دي بل وايي دا نيم ږيري دي... او په واقعيت امر کي دا ټوله دي ... دا دي درې کم پنځوس کاله پر دې ناورين واوښتل د يوه نوري خو هډونه لا خاوري سول او نور نوريان يو په بل پسې راځي هغه د اخوندصاب د دانې تړه ده او هغه د زړو بادرنګو ستړې... هو، چي د قلم د تقدس متعهد ليکوال وي، چي قلم ئې د خداى د رضا او د قوم د وفا او انسانيت د هدا له پاره چلېږي نه د شهرت او شهوت د مرداريو له پا ره، نه د معتبريو او چوکيو له پاره، د هغو به همداسي ژوند او همداسي مرګ وي ...
رب دي نوري او نوريان ټول په خپل نوراني سمندر کي په نوراني پيالو اوبه کړي!
آمين، آمين، آمين
ع. ملا

ليکنه: عبدالهادي ملا

افغانستان 

غنم لو غوندې ښایسته یې دهیرمند رڼه څپه یې 

اې زموږ افغانستانه ! د مورکۍ دخولې کیسه یې 

د اوزبېک ماشوم موسکایې، دتورکمن قـُرصه رخچینه 

د پامیر زیږه هوا یې ، د آمو خوږه نغمه یې 

له پارون نه را الوتی د ناټونو مست شرنګی یې 

د مڼې د ګل پرپاڼه لیکل شوې زمزمه یې 

د بابا له هسکې څوکې درته ګورم راته ښکارې

غـُلغله یې، هسک صلصال یې یا خودنګه شمامه یې

 
له قومونو اوبدل شوی د بابا رنګین ګیلیم یې 

د ابۍ تږي منګي ته د غره غېږه کې چینه یې

د نیلاب په شور دې مینځم، بلوڅي مول کې دې نغاړم

ته د دې ملت د عزم یوه لویه کتیبه یې

 
ته اتڼ یې ته قرصک یې، یکه زار د شپون ناره یې

د ملت د عشق یادګاره ! په سندرو کې ټپه یې 

ته ودان یې، ته ازاد یې ،ته پرون یې ته سبا یې 

اې زموږ افغانستانه ! ته ویاړلې زمانه یې

شاعر:څېړندوى عبدالغفور لېوال

دوه  نفره  د يوې ټوټې مځکي پر سر سره په جنګ ول.

هر يوه ويل: چي دا زما ده.

و عيسى ع  ته ورغلل.

عيسى ع  ورته وويل: مځکه خو بل څه وايي.

ول: څه وايي؟

ويل: مځکه وايي، چي دواړه زما دي.

پند: موږ د هغه څه په تلاښ کي يو چي
هغه راته دام غوړولى دئ.

اى د خاورو جوړه            په دنيا پسي ناجوړه

هلته به ته جوړ سې     چي په خاور کي نسکور سې

#د_قانع_ژباړه

پاچا يو ملنګ بندي کړ. په نيمه شپه کي ئې خوب وليد، چي ملنګ بېګناه دئ.

ژر يې ملنګ ازاد کړ .

پاچا ورته وويل: وغواړه، څه غواړې؟

ملنګ ورته وويل: کله چي داسي خداى لرم، چي په نيمه شپه کي تاله

خوبه را ويښوي، چي ما له بنده خلاص کړې، نو ډېره نامردي ده چي له بل

چا څخه څه وغواړم.

لوى سوم، بيا هم انسانانو ته ګورم ،
          اوس بيا راته ځيني ځيني خلک ډېر کوچني مالومېږي؛
                                                                                بيا هم بېرېږم!

#زما_ژباړه

ډېری کسان ښایي ووایي چي ایشېدلی اوبه د چونګښي د مرګ لامل سو مګر په حقیقت کي د چونګښي خپله غلطه او بې وخته پرېکړه وه چي پر صحیح وخت د لوښي سه راونه غورځېده او مړه سوه.
انسان هم بایدپه ډېر تدبیر او هوښیاري سره مخکي نه مخکي خلک او حالات درک کړي او پرې نږدي چي د ناوړه چاپېریال سره په تدریجي سازش خپل ځان ذهني او جسماني دومره ناتوانه کي چي بیا د نجات او خلاصون هيح لاره نه وي پاته.
(ژباړه) د ښاغلي امان الله کامران څخه په مننه Aman Kamran

د يوکال ارزښت له هغه زده کونکي څه وپوښتئ، چي د کال په وروستۍ ازموينه کي ناکامه سوى وي.
د يوې مياشتي ارزښت له هغه مېرمني څه وپوښتئ، چي نه مياشتنى کوچنى ئې نقصان کړى وي.
د يوې اونۍ ارزښت د چاپي اونيزي له مسئول څخه وپوښتئ.
د يو ساعت ارزښت له هغو مينو څخه وپوښتئ، چي د يوبل د ليدلو په تمه وي.
د يوې دقيقې ارزښت له هغه چا څه وپوښتئ، چي د ريل ګاډۍ څخه پاته سوى وي.
د يوې ثانيې ارزښت له هغه چا څه وپوښتئ ، چي په يوه لحظه کي د يوې مرګوني پيښي څخه ژغورل سوى وي.
د يوې ميلي ثانيې ارزښت د ځغاستي د سيالۍ له هغه لوبغاړي څه وپوښتئ، چي د المپيک په سياليو کي ئې د سپينو زرو مډال تر لاسه کړى وي.
‫#‏ژباړه_قانع‬